Sayı 6, April 2015
Ali Kırkar, Ayfer Feriha Nujen, Ayşegül Tözeren, Burçin Tolga Yılmaz, Can Mustafa Özdemir, Caner Ok, Cavidan Sönmezoğlu, Derya Davulcu, Emin Önder Sertçelik, Engin Atmaca, Ercan Y Yılmaz, Erkan Karakiraz, Ersun Çıplak, Eylem Yurtsever, Gamze Andın, Gerçek İnan, Handan Akgün, Hülya Soyşekerci, İclal Öztaş Ayçelik, Murat Mahmutyazıcıoğlu, Nilgün Küçük Batman, Neval Turhallı, Orkun Eğilmez, Osman Göktuğ Türkmen, Özlem Şan, Seyhan Akıncı, Songül Çolak, Şengül Can, Talita Yalıtırık, Tuğçe Ayteş, Tülay Akyol, Yunus Kocatepe, Yusuf Turhallı.
Kapak Tasarımı: Özlem Şan, Can Mustafa Özdemir
EDİTÖRDEN
Merhaba Sevgili Okur,
Bu sayımızda bir sürü değişiklikle karşındayız sevgili okur. Öncelikle yeni yüzümüzü görünce çok korkmayacağın beklentisi içindeyiz. Okunabilirlik kolaylaşsın diye site tasarımımızda yeni şeyler denedik. Umarız seversin. Sana yine çok yoğun bir gündemin ortasından sesleniyoruz sevgili okur. Bir yandan bu yoğunluklar bir yandan yazmak ve yaşamak (ya da yaşayamamak) arasında bir yerlerde volta atmaklar bir yandan da geleceğin tarihine tanıklık etmekler... İşimiz çok zor anlayacağın sevgili okur. Aslında biraz düşününce seninkinden zor değil. Aynı tarihe tanıklık ediyoruz, aynı arafları voltalıyoruz, aynı cehennemdeyiz. Aynı güzel dünyanın düşlerini yeşertiyoruz. Biraz daha düşününce işimiz hiç zor değilmiş gibi. Sadece sokağa, yaşama bir adım atmak gerekiyor.
Yine bu sayımızda Günebakan konularımızı değiştirdik. Sanatın her alanına hitap edebilmek amacıyla artık yazar ya da şu sanat, bu sanat üzerinden değil de kavramlar üzerinden günebakmaya çalışacağız. İnternetin bize sunduğu nimetleri daha iyi kullanarak yeni metin tarzlarına, fotoğrafa ve diğer görsel-işitsel sanat üretimlerine (video art, kolaj, radyo tiyatrosu vb.) daha açık olmak için Günebakan konularını kavram olarak belirleyeceğiz. Örneğin bu sayımızda illüstratörlerimizden Yunus Kocatepe'nin Günebakan konumuz için çizdiği illüstrasyonu, Emin Önder Sertçelik, Handan Akgün, Şengül Can, Tuğça Ayteş ve Özlem Şan’ın fotoğraflarını da göreceksin. Sakın şaşırma! Yaniisi şu: Bu sayımızdan itibaren Çerçi'de başka anlatım olanaklarını daha çok arayacağız. Tabii bu daha önceden diğer sanatsal üretimlere açık olmadığımız anlamına gelmiyor. Ama eğer öyle bir şey çıktıysa davranışlarımızdan kendimizi yeniden ifade edelim burada: Çerçi Sanat bir sanat kolektifidir. Sanatın kolektif bir sürecin ürünü olduğuna inanır. Ve metinlerini bunun üzerinden oluşturmaya çalışır. Ve kapıları, birlikte üretmek isteyen herkese sonuna kadar açıktır. Bu yüzden sevgili okur, burada yeniden belirtmek gerekir ki; fayda var Çerçi Sanat ürünlerini beklemekte. Çerçi'nin iletişim adresi: iletisim@cercisanat.com'dur.
Günebakan konularında yaptığımız değişiklikler bağlamında bu sayımızın kavramı “Görmek”. Özellikle “Görmek”le bu kadar içli dışlı olduğumuz zamanlarda gerekli bir günebakma biçimi olduğunu düşündük “Görmek”in. Bakmak, görmek, görünürlük... Bunlar önümüzde sonsuz bir alan gibi duruyorken bir de tersinden; görmemek, görememek ya da gözle görmek gibi kavramları da sorguladığımız bir sayı var şimdi karşında. Çağrışımlar ve göz kırpmaları aynı zamanda... ya da Exupery'nin dediği gibi: İnsan ancak yüreğiyle baktığı zaman doğruyu görebilir. Gerçeğin mayası gözle görülmez. Yine hatırlatmakta fayda var ilerleyen zamanlarda bu kavramları senin de desteklerinle çoğaltmayı planlıyoruz sevgili okur. Bunu diyerek daha fazla konuşmadan sözü yeni sayıya bırakalım:
Bu sayıya bir tersten okumayla başlayalım. Tuğçe Ayteş’in geçmişten bugüne her şeyi gören göz olarak interneti ele aldığı yazısı, Tülay Akyol’un bir yanılsamadan yola çıktığı illüzyon üzerine yazısı, Gerçek İnan'ın şu sıralar vizyonda olan festival filmleri üzerine yazdığı yazısı, Gamze Andın’ın Cinayeti Görmek üzerinden fotoğraf ve yazı ilişkisini sorguladığı yazısı ve nihayet Özlem Şan’ın fotoğraf ve gerçeklik kavramlarını sorguladığı yazısının yanı sıra, Hülya Soyşekerci’nin Sadık Hidayeti’in Körbaykuş romanına yaptığı görsel okuma ve Ayşegül Tözeren’in Görsel Şiirin gelişimi hakkından yazdığı yazılar yer alıyor. Ayrıca şiirler, öyküler, hallaç ve çentik'te daha bir sürü metin... Anlayacağın sevgili okur Çerçi'de yine bir festival havası hüküm sürüyor.
Bu arada unutmadan ekleyelim:
1. Bilmiyorsan söyleyelim sevgili okur, Çerçi'nin bir blog sayfası var. İstersen eğer (link)'ten ulaşabilirsin. Yeni tasarımımızla artık Çerçi'nin blogunu sitemizden de okuyabilirsin.
2. Eğer derginin yeni sayısı çıktığında sana mail gelmesini istiyorsan yeni tasarımımızda ona da çare bulduk! E-posta aboneliği! Buraya abone olursan Çerçi'nin yeni sayısı çıktığında herkesten önce haberin olur. Arkadaşlarına caka satarsın.
3. Bir sonraki sayının Günebakan kavramı “Gökkuşağı” olacak. 28 Haziran'da düzenlenecek Onur Yürüyüşüne atfen böyle bir kavramla günebakalım dedik. Eğer Günebakan kapsamında bir metin göndermek istersen, sevgili okur, bu yazıyı bize iletisim@cercisanat.com adresinden gönderebilirsin. Hatta yazın Günebakan kapsamında olmayabilir onu da iletisim@cercisanat.com adresine gönderebilirsin. Hatta öylesine muhabbet etmek için bile iletisim@cercisanat.com adresine mail gönderebilirsin. Cevap verecek biri her zaman olur.
4. Bir de şöyle bir durum var: Sadece sonraki sayıya değil her sayı için Çerçi'nin illüstratörlere, fotoğrafçılara, müzisyenlere, tiyatroculara ihtiyacı var. Çerçi'ye böyle bir katkıda bulunmak istiyorsan eğer sevgili okur, yine iletisim@cercisanat.com adresinden “Selam :)” yazarak ulaşabilirsin. Cevap verecek biri her zaman olur.
Sevgiler, Selamlar
Çerçi Sanat.
*Kapak görseli, JR. http://www.jr-art.net/projects/portrait-of-a-generation
İÇİNDEKİLER
Cinayete Yamuk Bakmak
Gamze Andın
Tüm sanat dallarında olduğu gibi yazıda da (ve bu öykü için fotoğraf sanatında öncelikle) seçtiğin konu ve yöntem önemlidir. Çünkü bir öteleme ve eleme söz konusudur. Anlatmaya değer olanı alırız ve anlatırız. Aldığımız için bu anlatmaya, göstermeye değer bir durumdur. Ya da fotoğraf sanatı için bakarsak güzeldir.
Kör Baykuş'un Gözü: Sâdık Hidâyet’in Kör Baykuş romanında görsellik
Hülya Soyşekerci
Derin, karanlık, koyu, kan tadında, ürpertici bir romandır Kör Baykuş. Okurken sık sık şaşkınlığa uğrar insan. Metinde düşlerle gerçekler bir aradadır, birbirine karışmıştır ve aynı anda birbiri içinde sürer. Eserin en çarpıcı yönü; o inanılmaz, farklı, şaşırtıcı ve özgün kurgusal yapısıdır. Kör Baykuş, her şeyden önce bir bölünme, parçalanma, değişme ve dönüşme romanıdır.
"Günümüzde görmek" üzerine bir tartışma
Özlem Şan
Fotoğraf makinesi icat edildiğinden beri görüntülerle başımız dertte. Gittikçe gelişen fotoğraf teknolojisiyle her an, her durumda ve herkes görüntü üretebilir hale geldi. Önce albümler dolusu fotoğraf biriktirdik, sonra internetle birlikte fotoğraflarımızdan bir hayat profili elde etmeye başladık. Basını, kitapları bir kenara bırakın internet bizden görüntü talep etti. Biz de ürettik. Şimdi, herkes cebine sığan telefonları, kameralarıyla bir “görüntü-üreticisi”. Peki, bunca fotoğrafa karşı ne yapıyoruz?
Türkçe görsel şiir (tarihi) için bir kolaj denemesi 2.1*
Ayşegül Tözeren
Görsel şiir, şiirle yaşamın arasındaki makasın iyice açılarak, kırılma noktasına geldiği bir anda şiir kamusunun gündemine düşerken, bu kopuşun bir nedeninin de şairanelik, başka bir deyişle “şair pozu” olduğunu ortaya koydu. Şair pozunu kesti, biçti, deşti, kısaca hem şiir metni içinde, hem dışında eleştirdi. Gülümsemeseniz?
Her şeyi gören göz: internet
Tuğçe Ayteş
Her şeyi gören göz ilk çıktığı dinlerde ve mistik öğretilerde koruyucu olarak yansıtılsa da zamanla edebiyatta ve felsefede kötücül, kontrolcü ve özgürlüğü kısıtlayıcı olarak tanımlanmaya başlar. Bu süreçte her şeyi gören gözün yapısı da değişti. Artık korku ve korunma bize doğaüstü bir güç tarafından değil kurum ve kuruluşlarla onların teknolojileri tarafından sunuluyor.
Sihirbazlar ve yanılsamalar
Tülay Akyol
Beyin, gördüğü tüm şekillerde tamamen bağımsız görüntü oluşturmaz. Bulunduğu perspektif bakış, ışık, gölge gibi tüm etkenleri dahil ederek algıda yanılmamızı sağlar.
Oscar ve doyurulamayan noksanlık
Gerçek İnan
“Ben” kazanınca ne oluyor? Bir de diğer taraftan okuyalım; tahminlerin tutmadığını varsayalım, bende “eksik” olan şey ve bilgi neden diğer kişide? “Ben” neden eksik hissediyorum? Oscar adayı bir kaç filmin önermeleri arasında da yer alan bir konu aslında bu; “ben”. Whiplash, Birdman ve hatta Boyhood’da bile.
JR
Özlem Şan
Sokak sanatçısı olarak tanımlanan JR, 83 doğumlu Fransız bir fotoğrafçı. Kariyerine on beş yaşında grafiti yaparak başlar. O günden bu yana da sokakla bağı kopmaz. Fotoğrafçılığa geçişi ise, metroda bulduğu ucuz bir kamerayla başlar. İlk başlarda grafiti yapan arkadaşlarını çeker. Daha sonra bu fotoğrafları duvarlara yapıştırıp sokaklarda sergiler. 2005’te Paris banliyö isyanlarının ortaya çıkmasıyla JR’ın kariyeri tam olarak şekillenir.
Klasikleri Nasıl Okumalıyız?-1 (Alfred de Musset ve Çılgın Âşık)
Ersun Çıplak
Klasikleri Niçin Okumalıyız? Italo Calvino’nun bu sorusuna herkes kendine göre cevap verecektir mutlaka. Ancak bu soruyu yanıtlarken asıl üzerinde durulması gereken nokta, okurla klasik arasında karşılıklı oluşan ilişki... Zira yenilenen bilgiyle beraber gerçeklik de yeni görünümlere bürünüyor, yeni anlamlar kazanıyor. Anakronizm hem bir olanak sunuyor hem de okurla yazarın niyeti arasına yeni engeller koyuyor.
"Bir kadını öldürmek" üzerine söyleşi
Şengül Can
Konu kentli kadın olsa da "erkek" aynı olunca, dertler ortaklaşıyor galiba. Bunun altını çizmeye çalıştım. Kentli kadın da kırsal kesimden gelen bir kadının yaşadığı şiddete maruz kalabiliyor
Düzene diş geçirme sanatı Pala Hayriye
Ayfer Feriha Nujen
Kulağıma durmadan yürü diye fısıldayan, gittikçe uğultuya dönüşen, menşei belirsiz bir ses çalınıyordu. Gökyüzü pusunu üzerime kusuyor, beni yutmaya yelteniyordu. Boyun eğmek, geri dönmek yoktu. Yolu bir çaprazına, bir dikine dilimledim. Sonunda bitap düşüp bir merdivenin başında durdum. Çöksem olduğum yerde uyuyacak, soğuğun ikide bir dürten dikenli ellerinde yığılıp kalacaktım. Artık bir evim yoktu ama bir okulum vardı. Ailemi yeni arkadaşlarımdan kuracak, atanmışlarla değil, seçilmişlerle mutlu mesut yaşayacaktım.
Bir yazarın elleri arasında çocukluk ve yurtsuzluk
Ayfer Feriha Nujen
Figen Şakacı; 1971 yılında İstanbul’da doğdu. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi’nden mezun oldu. 1989 yılında Güneş gazetesinde gazeteciliğe başladı. Çeşitli gazete ve dergilerde muhabirlik ve köşe yazarlığı yaptı. İş Bankası Kültür Yayınları tarafından “Her Doğum Bir Mucizedir” (2005) ve “Mizah Zekânın Zekâtıdır” (2007) adlı iki nehir söyleşi kitabı yayınlandı. Daha sonra, “Bitirgen” (2011)Everest, “Pala Hayriye” (2013)İletişim yayınlarıyla basıldılar. Halen, televizyon için senaryo yazarlığı yapıyor
Karanlıkta Diyalog ve benzersiz bir deneyim
Tülay Akyol
Dikkatimi çeken şeyler, beni bulunduğum ortama dahil etmeye başlayınca yavaş yavaş tedirginliğimin azaldığını hissediyorum. İstanbul’un farkına vararak hissederek gezmeye başlıyorum. Hatta bir süre sonra görmediğimi unutacak kadar…
Küsürlü hayatlar ardışık indirimli
Caner Ok
Küsürlü hayatlar ardışık indirimli koynunda yılan ve beslenme çantası boynunun borcu hovardalıkla, müteakiben bilmem kaç yılında çok büyük günahlarla flört halindeki sadık efendinin park ederdi zihnine acıkmış dekolteli salyangozlar ve diyetteki cilalı filler takvimler yıl bilmem kaçı göstermiyordu ağır grevdelerdi, kadınlar çocuklarını emzirmiyordu sadece şekerle besleniyordu karaciğerleri rakıya hasret gürbüz çocuklar. zeval zamanları komseriydim, çok cevvaldim cesur bir müneccimle çok feci kavgalıydım papatyaları ve laleleri parktan yürütüp satan çingene yakınen ahbabımdı. Ama,pek tabi, maalesef kafayı yemiştim, kafayı bir öğlen yemeğinde spagettimle ve sarışınlaşan sosumla yemiştim. spagetti western izlerken acıkmıştım ve yemiştim. bilmemkaçıncı ganyanda , topallanan atın gölgesinde pişirmiştim gittikçe kumrallaşan ...
Şiirden ödünç alınmış bir dil: Bak Önümüzde Yeni Bir Mevsim
Şengül Can
Türk, öykülerinde şiirden ödünç alınmış bir dili hikâyenin klasik kurgusuna gömer ve üzerini düzleyerek hikâyeyle bütünleştirir. Öyküleri, hikâyelerini anlattığı kişilerin tüm hüzün ve yalnızlığına rağmen yüzünü güneşe dönen öykülerdir. Yazar her şeye rağmen bak önümüzde yeni bir mevsim demeyi ihmal etmez.
Yumru
Talita Yaltırık
dile getirince bayatlayan sözler -ne güzel şeylerdi yalnız benim bildiklerim- yine muğlak dibi görünmüyor bir kuyu bir şehri sararsa şayet taşlar seker, bombalar yağar pastörize edilmiş yalnızlıklar oturmuş sesini ilikliyorum sahipsizliğini yürüyor elleriyle koşması zor iki ayaklıların ben yine bir ürpertiyle adını emekliyorum enflasyon çekmiyor burada reklam almıyor gazete köşeleri bir mecburiyeti biçiyorum pasaklar parmak uçlarına sızıyorum her simada parmak uçları arıyorum altı delik bir sıfır’dan, sessiz harfleri topluyorum bir yirmilik diş oluyorum çocuklar sütü güğümlerden öğrenmeli sigara içmeyene neydi küllükler körler için gözlük camları ev eksiği var, adım başı ‘’iş adamları derneği’’ bugün, üzerime iki beden ...
Uyuşmuş Yüz
Erkan Karakiraz
tüylerini toplayıp sakladım. meleğin. nereye koyduğumu unuttum kırılganlığımı. öyle katıdır, öyle dayanıklıdır kalbim: darbeleri savuşturuverir bir kılıç darbesiyle. duvara toslamışçasına uyuşmuş yüzümüzle, rüzgârın eteklerinde uyuyoruz. kapısından dönmüşüz, evde bulamamışız yaşlılığı. sulh zamanıdır iki-boyutlu anlamsızlıkta. önce kendin inanmalısın yalanlarına.
Kalabalık
Şengül Can
Ben bir çift gözdüm. Adam ise bir ense, lacivert bir ceket, bir kasket ve dar siyah bir pantolondu paçaları azcık kısa. Adam her gün buydu. Ben ise hiç usanmadan daima, bakış açımı değiştirerek onu izliyordum. Sırtının azcık kambur olduğunu ilk zamanlar fark etmemiştim. Tıknaz burnunu hayal ettim sonra. Parlak derisinin üzerindeki binlerce çizgiyi. Geniş alnını ve bıyıklarını. Önceleri öylesine dolaşıyor sandım. Kendi varlığının bile farkında değil. Böyle zamanlarda hayvanlara karşı tuhaf bir bağlılığı vardır diye düşündüm -neticede sokakta yaşıyor olabilirdi- sokak akıyor, ben sanki adamı yakın metraja alıp ağır ağır izliyordum. Adam önde ben arkasında. Yol git gide darlaşıyor ...
An ve Zaman
Eylem Yurtsever
(Ejderha Mızrağı Serisindeki Raistlin Majere karakterinden esinlenerek yazdığım küçücük bir kurgu.) Çocuk kitap okumayı çok severdi. Her kitabı okuyabilirdi. Her kitabı... Bir gün bir kitap buldu. Bir kütüphanede, bakmadan aldığı kitaplardan biriydi. Kitabı açtı, bu defa dalgınca açmıştı... Onlarca sayfa sonra, dalgınlığını dağıtan bir cümle gördü. Cümleden sonraki paragrafa da dikkat kesildi. Paragraf yaklaşık olarak şöyleydi: "Gözbebekleri birer kum saati şeklindeydi artık. Bir şeye baktığında onun zamana yenik düşmesine şahit oluyordu. Mesela; gencecik bir kadın, gözleri önünde zamana yenik düşüyor, yaşlı bir kadın haline geliyordu...." Çocuk kitabı bıraktı ve düşünmeye koyuldu. Keşke onun da öyle gözbebekleri olsaydı. Sonra vazgeçti. Onun ...
Melona Sınır
Nilgün Küçük Batman
Sende çokluk hali var. Kırılgan zamanların bir aradalığının öfkesi, sevinci, acısı, huzursuzluğu senden duvarları sana yıkıyor. Tuğlaların var ve çamur bereketin. Paçalarına değiyorsun meczup bir memurun. Otobüs duraklarında yetişkin bir ayakkabı bağcığını çocuklaştırıyor utanç bulaştırmayan bereketin. Kuruyor ama izi kalıyor. Melodi aşkım, majör kalıplardan minör mutluluklar yaşıyorum. Birileri ilişki diyor ben kendime yabancı kalıyorum. Bu dava sürüyor Melodi, suç unsuruna bir türlü vakıf olamayan Nilgün K. oluyorum. Arıyorum, tarıyorum, şehvetten duaya neler neler görüyorum. Melodi aşkım, davamın sorgusuna tam katılacakken çamaşır leğeninden köpüklü ellerini çıkaran Hülyalı bir kadından davam için yardım istemeyi kendime utanç sayıyorum. Sayıyorum melodi, 1’ lerin var ...
Beni Daha Fazla Mutlu Etmeni İstemiyorum
Burçin Tolga Yılmaz
Ellerimi boynundan çektiğimde nefes alamadığını, bir daha da alamayacağını anladım. Birlikte filmler izler, hararetli tartışmaların sonunda soluksuz kalırcasına öperdik birbirimizi. Pazar günleri öğleye doğru uykulu gözlerle salona geçtiğimde o bitmek bilmeyen enerjisiyle kahvaltılar, portakal suları hazırlardı. Akşamları eve yorgun argın geldiğimde dışarıda yemeyi teklif eder, her defasında da reddedilirdim.”Hayır”lardan hazzetmeyen ben ona hiçbir şekilde kızamazdım; çünkü masayı gördüğümde içimi tarifsiz bir mutluluk kaplardı. Özenle serilmiş masa örtüsünün üzerine masayı tam ortalayacak şekilde kayık tabak, içinde mısır taneleri bulunan kenarları çeri domateslerle süslü salatayı yememek için kendimi zor tutardım. Çocukken yediğimiz yer sofralarından farklıydı onun yemekleri. Alelade yemekler yapmazdı ...
Yabancı
Neval Turhallı
“Welleh cih tunneye.” Otomatik kapı kapanıyor. Minibüse binemeyenler arkamızdan bakıyorlar. Yanımda yalnız seyahat eden bir başka kadın var. Daha araba hareket etmeden şoför bizi birbirimize uygun görmüş, kadın kapının önünde boş koltuklara göz gezdirirken beni işaret ederek “o da yalnız, beraber oturun” demişti. Siverek yolunu yarılıyoruz. Ben, müzik çalarımın şarjı bittiğinden mahzun dışarıyı seyrediyorum. Senaryoma katkısı olsun diye gördüklerimi aklımda tutmaya çalışıyorum. “köpek” , “lastik”, “tren”, “erimiş lastik”, “köpek yola yapışmış” Yanımdaki kulaklıkta acıklı şarkılar çalıyor . “Öyle deli gibi esme başım…” Kadın burnunu çekiyor. Dışarı bakıyorum. “bozkır”, “taş”. Minibüsün kliması hırıltılı. “boz-” “-kır”. Sıcaktan kavrulmuş sarı ...
Görmek
Seyhan Akıncı
Günün birinde bir derginin kapağında gördüm adımı! Saydım. Alttan beşinci sırada duruyordu on iki harfiyle. Harflerden biri bile ölümü görüp kaçmamış. Hayret ettim! Gördüm. Ölümsüzlük diye peşinden koşulan şeyin ölümün ta kendisi olduğunu. Yukarıdan sayınca on altıncı sırada nanik yapıyordu mürdüm rengi bir kapağa işlenmiş adlar arasında adım. Sorma şimdi mürdüm nasıl bir renktir diye. Görünce alt alta dizilmiş adlar; tanırsın. Onlar ki kandırılmışlar. Sırasını bekleyen ölülerin listesini yaptıkları rengin adıdır mürdüm! Ben adımı gördüm.